Ν.Ε.Γ. Β΄ Γυμνασίου - Ενότητα 1η - Επαναληπτικό διαγώνισμα

ΚΕΙΜΕΝΟ

Tο κάστρο του Αβαρίνου

Σ’ ένα άγριο κορφοβούνι, κατάντικρυ στη Σφακτηρία, απ’ την οποία μόλις το χωρίζει μια στενή λουρίδα από άβαθα νερά, υψώνεται ένα κάστρο εφτά αιώνων. Δεσπόζει πάνω από τον όρμο του Ναυαρίνου κι απ’ την απέραντη φωτεινή θάλασσα, σα μια σιωπηλή και ακίνητη βίγλα¹ των οριζόντων. Είναι το κάστρο του Αβαρίνου.

[...]

Ό,τι μ’ έκανε εμένα ν’ ανεβώ στο κάστρο του Αβαρίνου, δεν ήταν η αναζήτηση κανενός θησαυρού. Ήταν μια απλή ρομαντική διάθεση και δεν άργησα να μετανιώσω.

Γιατί δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο κοπιαστικό από αυτό το ανέβασμα. Το βουνό, όπου είναι χτισμένο το κάστρο, είναι όλο πέτρα και γεμάτο πυκνότατα χαμόδεντρα. Δεν υπάρχει κανένας δρόμος, κανένα μονοπάτι που να φέρνει στην κορφή. Υπάρχουν μόνο μερικά πατημένα σημεία, καμωμένα από τα πρόβατα και τα κατσίκια που φέρνουν για βοσκή οι τσοπάνηδες. Αλλά και αυτά δεν ακολουθούν ποτέ ίσια γραμμή. [...] Το πιο δυσάρεστο όμως σ’ αυτό το ανέβασμα είναι οι αράχνες, εκατομμύρια αράχνες, που έχουν τεντωμένα τα δίχτυα τους ανάμεσα στα κλαριά. Το εξαιρετικό μέγεθος τους τις κάνει ακόμα πιο απαίσιες. Είδα αράχνες μεγάλες ίσα μ’ ένα δάχτυλο του χεριού. Τα δίχτυα τους, πυκνά και δυνατά, έχουν πλάτος ένα μέτρο και περισσότερο,  κι όταν κολλούν στα χέρια ή το πρόσωπο, η γλοιώδης ουσία τους σας γεμίζει παγερή αηδία. Οπλισμένοι με ξύλα, προχωρούσαμε αργά, σχίζοντας σε κάθε βήμα τ΄ αποκρουστικά αυτά δίχτυα, ενώ, την ίδια στιγμή έπρεπε να κοιτάμε πού βάζαμε το πόδι μας, για να μην πέσουμε στις τρύπες των βράχων τις κρυμμένες από τ’ άγρια χορτάρια.

Κάναμε μιάμιση ώρα για ν’ ανεβούμε τα τριακόσια μέτρα από τη θάλασσα στο κάστρο. Ευτυχώς είχαμε διαλέξει για το ανέβασμα αυτό μια πρωϊνή ώρα, κι έτσι, εκτός ότι δεν υποφέραμε από τη ζέστη, είχαμε και την τύχη να μην πατήσουμε καμιά όχεντρα², μ’ όλο που αφθονούν, όπως μου είπαν, στο άγριο αυτό βουνό. 

(Κώστας Ουράνης, «Ταξίδια: Ελλάδα»,

Βιβλιοπωλείον της Εστίας)

1. βίγλα: σκοπιά, παρατηρητήριο

2. όχεντρα: οχιά

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

Α΄ ΕΝΟΤΗΤΑ:

1.   Τι είναι το πιο δυσάρεστο κατά το ανέβασμα στο κάστρο του Αβαρίνου και πώς κατόρθωσαν οι οδοιπόροι του κειμένου μας να αντεπεξέλθουν σε αυτό;

(2,5 μονάδες)

2. «Γιατί δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο... από τ’ άγρια χορτάρια.»: με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η συγκεκριμένη παράγραφος; Τεκμηριώστε τις απαντήσεις σας.

(2,5 μονάδες)

3.   δεσπόζει, ήταν, προχωρούσαμε, έπρεπε:

α) βρείτε τα υποκείμενα των υπογραμμισμένων στο κείμενο ρημάτων και δηλώστε ποια μορφή έχουν,

β) αναφέρετε ποιων δυο ρημάτων από τα παραπάνω τα υποκείμενα παραλείπονται και εξηγήστε γιατί συμβαίνει αυτό.

(2,5 μονάδες)

4.   άβαθα, αναζήτηση, δυσάρεστο, διαλέξει, υποφέραμε:

α) εντοπίστε τα αχώριστα μόρια των λέξεων αυτών και χωρίστε τες στα δυο μέρη από τα οποία έχουν σχηματιστεί,

β) σχηματίστε δύο νέες λέξεις για κάθε ένα αχώριστο μόριο που εντοπίσατε.

(2,5 μονάδες)

Β΄ ΕΝΟΤΗΤΑ

Στις γιορτές των Χριστουγέννων που πλησιάζουν σχεδιάζετε με την οικογένειά σας να επισκεφτείτε το χωριό σας. Σε ένα κείμενο τριών παραγράφων, που θα αποστείλετε με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, προσκαλέστε στην ιδιαίτερη πατρίδα σας κάποιο φίλο σας που σκοπεύει να μείνει στην πόλη. Προσπαθήστε να του αλλάξετε γνώμη, επισημαίνοντάς του τις διαφορές μεταξύ των δυο τόπων.

(10 μονάδες)

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ Α΄

1.   Το ανέβασμα προς το κάστρο του Αβαρίνου είναι πολύ κοπιαστικό για τους οδοιπόρους, ωστόσο το πιο δυσάρεστο σε αυτό δεν είναι το κακοτράχαλο βουνό αλλά οι αράχνες. Ο αριθμός τους είναι εξαιρετικά μεγάλος, όπως άλλωστε και το μέγεθός τους. Ο αναβάτης συναντά εκατομμύρια αράχνες στο δρόμο του που μπορεί να είναι ίσες με το δάχτυλο του χεριού του, κάτι που τις κάνει ακόμα πιο απαίσιες. Τα τεντωμένα δίχτυα που σχηματίζουν ανάμεσα στα κλαριά των δέντρων είναι πυκνά και δυνατά, ξεπερνούν σε πλάτος το ένα μέτρο και, καθώς κολλούν στο πρόσωπο και στα χέρια, προξενούν αηδία. Τα αποκρουστικά αυτά δίχτυα οι οδοιπόροι μας κατόρθωσαν να τα αντιμετωπίσουν σχίζοντάς τα με ξύλα που κρατούσαν σε κάθε τους βήμα.

2. Η παράγραφος αναπτύσσεται με αιτιολόγηση, εφόσον ο συγγραφέας αιτιολογεί γιατί μετάνιωσε που αποφάσισε να ανέβει στο κάστρο του Αβαρίνου. Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι το ανέβασμα ήταν κοπιαστικό, μια και δεν υπήρχε ούτε δρόμος ούτε μονοπάτι μέχρι το κάστρο, μόνο πέτρα, πυκνά χαμόδεντρα, ιστοί από τεράστιες αράχνες και άγρια χορτάρια που έκρυβαν επικίνδυνα τις τρύπες των βράχων.

3.   δεσπόζει: ένα κάστρο (εννοείται) – ουσιαστικό

ήταν: μια διάθεση – ουσιαστικό

προχωρούσαμε: εμείς (εννοείται) – αντωνυμία

έπρεπε: να κοιτάμε – δευτερεύουσα πρόταση

Το υποκείμενο του ρήματος «δεσπόζει», αν και είναι γ΄ προσώπου, παραλείπεται, γιατί εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα, εφόσον έχει προηγουμένως αναφερθεί. Επίσης παραλείπεται το υποκείμενο του ρήματος «προχωρούσαμε», γιατί εννοείται εύκολα από την κατάληξη του ρήματος και ο συγγραφέας δε θέλει να δώσει έμφαση σε αυτό.   

4.   άβαθα: α- + βαθύς ® άκαρδος, άδικος

αναζήτηση: ανά- + ζήτηση ® ανακάλυψη, αναδάσωση

δυσάρεστο: δυσ- + αρεστός ® δυσοίωνος, δύσβατος

διαλέξει: δια- + λέγω ® διαμαρτύρομαι, διασώζω

υποφέραμε: υπο- + φέρω ® υποκρύπτω, υπονοώ

ΕΝΟΤΗΤΑ Β΄

Ύφος: οικείο, άμεσο, απαλλαγμένο από τυπικότητες. Χρήση και εναλλαγή όλων των ρηματικών προσώπων, των εγκλίσεων και των ειδών των προτάσεων.

Οργάνωση του λόγου: δομή κειμένου: προσφώνηση, πρόλογος, κύριο μέρος, επίλογος, αποφώνηση. Τρόπος ανάπτυξης κυρίου μέρους: σύγκριση-αντίθεση.

Αγαπημένε μου Παύλο,

                                

Πάει πολύς καιρός από τότε που σου έστειλα μέιλ. Τι κάνεις; Πώς πάνε τα μαθήματα; Εγώ είμαι κουρασμένος, γιατί έχω πλέον πολύ διάβασμα και ανυπομονώ να έρθουν οι γιορτές, για να ξεκουραστώ. Φέτος τα Χριστούγεννα σχεδιάζουμε με τους δικούς μου να πάμε στο χωριό. Αυτός είναι και ο λόγος που αποφάσισα να σου γράψω. Θα ήθελα πολύ να αφήσεις την πνιγερή Αθήνα και να έρθεις μαζί μας.

Το Πήλιο είναι υπέροχο τα Χριστούγεννα, σε αντίθεση με τη μεγάλη πόλη που δε σε βοηθά να νοιώσεις το πνεύμα των Χριστουγέννων. Το τοπίο είναι πανέμορφο ειδικά στο χωριό μου, όπου τα σπίτια είναι όλα πέτρινα, η βλάστηση πυκνή και η θέα στο Αιγαίο μαγευτική. Στην Αθήνα οι μεγάλες πολυκατοικίες και οι περιορισμένοι χώροι πρασίνου συνθέτουν ένα αντιαισθητικό περιβάλλον. Επιπλέον, στο Πήλιο οι κάτοικοι είναι ιδιαίτερα φιλόξενοι και χαμογελούν εγκάρδια, ενώ στην Αθήνα, όπως σε κάθε μεγάλη πόλη, οι περισσότεροι είναι εσωστρεφείς, αγχωμένοι και διαρκώς τρέχουν να προλάβουν. Το φαγητό στα γραφικά εστιατόρια του τόπου μου είναι επίσης εξαιρετικό. Καμία σχέση με τα ταχυφαγεία της μεγαλούπολης! Οι ξυλόσομπες και τα τζάκια κάνουν την ατμόσφαιρα να μοσχοβολά καμένο ξύλο κι όχι καυσαέριο. Μα το καλύτερο είναι πως συνήθως τέτοια εποχή το Πήλιο είναι χιονισμένο! Το χιόνι κάνει την ιδιαίτερη πατρίδα μου ακόμα πιο δελεαστικό προορισμό. Γιατί λοιπόν να μείνεις στην Αθήνα; Αν έρθεις μαζί μας, μπορούμε να πάμε στο χιονοδρομικό κέντρο, αν θέλεις, ή και να επισκεφτούμε τα γύρω χωριά που είναι όλα τους πολύ παραδοσιακά. Στην Αθήνα ούτε θα κάνεις ούτε θα δεις κάτι πέρα από τα καθιερωμένα.

Είμαι πολύ ενθουσιασμένος που θα ξαναδώ επιτέλους το χωριό μου. Η χαρά μου όμως θα είναι διπλή, αν έρθεις κι εσύ μαζί. Ανυπομονώ να μου ανακοινώσεις τη θετική σου απάντηση. Πιστεψέ με, δε θα το μετανιώσεις! Φίλησέ μου τους γονείς και την αδερφή σου.

Σε χαιρετώ

Γιάννης

©Πένη Αποστολοπούλου