Αρχαία Ελληνικά Α΄ Λυκείου - Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι - Ξενοφώντος, Ελληνικά, Βιβλ. 2, Κεφ. 2, § 16-23, Ερμηνευτικά σχόλια

§ 16-17

Η Αθήνα, πολιορκημένη από στεριά και θάλασσα, ζει ερεβώδεις στιγμές, καθώς τα λιγοστά της τρόφιμα τελειώνουν. Ενώ βρίσκεται σε αδιέξοδο, αρχίζει να ατενίζει την ιδέα της συνθηκολόγησης. Το μεγάλο της άχθος είναι η προοπτική της κατεδάφισης των Μακρών Τειχών σε περίπτωση ανακωχής. Την κρίσιμη στιγμή εμφανίζεται ο Θηραμένης και αυτοπροτείνεται να επισκεφτεί προσωπικά το Λύσανδρο, για να διερευνήσει τις προθέσεις των Λακεδαιμονίων: επιμένουν εκείνοι στην κατεδάφιση ή ζητούν απλές εγγυήσεις υποταγής;

Ο Θηραμένης στέλνεται τελικά στο Λύσανδρο για διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, χρονοτριβεί κοντά του, παρατείνοντας εσκεμμένα την επιστροφή στην Αθήνα για περισσότερο από τρεις μήνες: μεθόδευε μαζί με το Λύσανδρο να μην επιστρέψει στην πόλη παρά μόνο αφού εξαντληθούν τα τρόφιμα, οπότε και η Αθήνα θα υπέκυπτε χωρίς όρους σε ό,τι της ζητούσαν οι Λακεδαιμόνιοι.

Όταν τον τέταρτο μήνα επιστρέφει στην Αθήνα, διατείνεται ότι ήταν αιχμάλωτος του Λυσάνδρου! Τις προθέσεις των Λακεδαιμονίων δεν κατόρθωσε τελικά να ιχνηλατήσει, λόγω της αναρμοδιότητας του Λύσανδρου να διαπραγματευθεί μαζί του την ειρήνη. Ο Σπαρτιάτης ναύαρχος εντούτοις του συνέστησε να στείλει η Αθήνα πρεσβεία στη Σπάρτη. Εκλέγεται και πάλι ο ίδιος, μαζί με άλλους εννιά, να μεταβεί στη Σπάρτη πρεσβευτής με απεριόριστες αρμοδιότητες.

§ 18-19

Ο Λύσανδρος στο μεταξύ στέλνει στους εφόρους εμπιστευτική αποστολή, για να τους μεταβιβάσει την απάντηση που έδωσε στο Θηραμένη. Στην αποστολή συμμετέχει κι ένας Αθηναίος εξόριστος ολιγαρχικός, ο Αριστοτέλης, πρόθυμος να εξυπηρετήσει μάλλον τα συμφέροντα της Σπάρτης παρά της πατρίδας του.

Η αθηναϊκή πρεσβεία φτάνει στη Σελλασία, κοντά στη Σπάρτη, και δηλώνει ότι είναι πλήρως εξουσιοδοτημένη να συζητήσει τους όρους της ειρήνης. Τότε οι έφοροι τους καλούν επίσημα σε συνέδριο στη Σπάρτη, στο οποίο συμμετέχουν και αντιπρόσωποι των συμμάχων των Λακεδαιμονίων.

Στο συνέδριο οι αντιπρόσωποι αυτοί, ιδιαίτερα οι Κορίνθιοι και οι Θηβαίοι, ζητούν τον αφανισμό της πόλης της Αθήνας. Οι μεν Κορίνθιοι επειδή στη διένεξή τους με τους Κερκυραίους ηττήθηκαν, αφού οι Αθηναίοι είχαν βοηθήσει τους δεύτερους, αλλά και γιατί με το «Μεγαρικό ψήφισμα» το εμπόριό τους είχε υποστεί βαρύ πλήγμα· οι δε Θηβαίοι, γιατί η Αθήνα, με την έναρξη του πολέμου, επενέβη στην εισβολή τους στις Πλαταιές, αλλά και επειδή οι Θηβαίοι είχαν επανειλημμένα κατηγορηθεί για το γεγονός ότι είχαν στο παρελθόν μηδίσει.

§ 20-21

Η Σπάρτη όμως συνειδητά αρνείται να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των συμμάχων της, θυμίζοντας τη μεγάλη συνεισφορά της Αθήνας στους Μηδικούς πολέμους. Αποδέχονται λοιπόν την ειρήνη με τους όρους:

- Να κατεδαφίσουν τα Μακρά Τείχη. 

- Να παραδώσουν όλα τα πλοία τους (εκτός από τα δώδεκα πλοία του Κόνωνα που είχαν καταφύγει στην Κύπρο).

- Να επαναφέρουν τους εξόριστους ολιγαρχικούς στην πόλη.

- Να υποχρεούνται να ακολουθούν τους Σπαρτιάτες στις στρατιωτικές τους επιχειρήσεις.

§ 22-23

Χωρίς άλλες αντοχές και γεμάτοι αγωνία, οι Αθηναίοι περικυκλώνουν την πρεσβεία που μόλις έχει επιστρέψει με τους όρους της ειρήνης. Οι όροι ανακοινώνονται την επόμενη μέρα στην εκκλησία του δήμου, κάμπτονται κάποιες αντιρρήσεις και τελικά γίνονται αποδεκτοί. Ο Λύσανδρος φθάνει στον Πειραιά, οι εξόριστοι είναι καθ’ οδόν για την πατρίδα και τα Μακρά Τείχη γκρεμίζονται μετά μουσικής, σαν να γιορτάζουν οι Αθηναίοι την πρώτη μέρα της ελευθερίας τους: το τέλος του πολέμου και τη διάλυση της αθηναϊκής ηγεμονίας.

©Πένη Αποστολοπούλου