Ν.Ε.Γ. Α΄ Γυμνασίου - Ενότητα 1η - Σχόλια στα εισαγωγικά κείμενα

Κείμενο 1 [Πρώτη μέρα στο Γυμνάσιο]

Η Άννα, ένα μικρό κορίτσι που θα φοιτήσει στην Α΄ Γυμνασίου, βαδίζει σοβαρή και βιαστική στο δρόμο που οδηγεί στο σχολείο της, χωρίς να ρίχνει ούτε μία ματιά δεξιά και αριστερά. Η ίδια είναι αγχωμένη και ανήσυχη, γεγονός φυσιολογικό, αφού το νέο σχολικό περιβάλλον του Γυμνασίου τής είναι ολότελα άγνωστο. Όταν «επιτέλους» φτάνει στο δρόμο όπου βρίσκεται το Γυμνάσιο, η ανυπομονησία της εντείνεται, ενώ μπαίνοντας στον προαύλιο χώρο εκπλήσσεται (μικροπερίοδος λόγος στο κείμενο, χρήση θαυμαστικών). Διστάζει και είναι αμήχανη, γιατί όλα μοιάζουν μεγάλα και καθόλου οικεία. «Ζαρώνει αναψοκοκκινισμένη σε μια άκρη»,  νοιώθοντας ανασφάλεια, σαν «νάνος», σαν «βλαχαντερό», τη στιγμή που τα άλλα παιδιά τής φαίνονται τεράστια, καθώς κινούνται με άνεση («τι αέρα») στον άξενο για τη μικρή Άννα χώρο του σχολείου. Κι ενώ τη διακατέχει δέος για τη νέα σχολική πραγματικότητα, η εμφάνιση του γνώριμου προσώπου του Γιώργου τής προξενεί ανακούφιση, καθώς της εξηγεί πως βρίσκεται σε λάθος σημείο, αφού ο χώρος του προαύλιου που αναλογεί στις μικρότερες τάξεις βρίσκεται αλλού. Κατά τη διάρκεια του αγιασμού, η αυστηρή παρουσία του γυμνασιάρχη, τον οποίο συνοδεύει η φήμη του δεσποτικού ανθρώπου, αυξάνει την αγωνία της Άννας. Όμως, η ένταση που προκάλεσε η πρώτη μέρα στο σχολείο μοιάζει να υποχωρεί χάρη στην αυθόρμητη παρουσία της Αγγέλας. Η Άννα και η Αγγέλα επικοινωνούν με χιούμορ και αμεσότητα. Το γέλιο που ακολουθεί τον αυτοσαρκασμό («με τέτοιο μπόι...») της νέας φίλης της ηρωίδας μας είναι λυτρωτικό και για τις δύο.

Κείμενο 2 [Μιλώ, ζωγραφίζω, γράφω]

Αρχικά, οι άνθρωποι επικοινωνούσαν με τις κινήσεις των χεριών, δηλαδή με τις χειρονομίες και με τις γκριμάτσες, δηλαδή με τους μορφασμούς του προσώπου, αφού δεν είχαν εφεύρει ακόμα τις λέξεις. Όσο για τις γνώσεις και τις πληροφορίες που αποκόμιζαν, τις μετέφεραν από τη μία γενιά στην άλλη μέσω του προφορικού λόγου. Επειδή, όμως, η ανθρώπινη μνήμη είναι περιορισμένη και δεν μπορεί να συγκρατήσει τα πάντα λόγω της λήθης, κάποτε εμφανίστηκε η ανάγκη καταγραφής των γνώσεων, για να μη λησμονηθούν. Γι’ αυτό ως πρώτες μορφές γραφής χρησιμοποίησαν τις ζωγραφιές, τις εικόνες. Οι ζωγραφιές σταδιακά απλοποιήθηκαν και εξελίχτηκαν σε γράμματα.

Η επινόηση του αλφάβητου θεωρείται επανάσταση στην ιστορία του ανθρώπου, γιατί χάρη στο γραπτό λόγο καταγράφονται πληροφορίες που αποθησαυρίζουν οι άνθρωποι στο πέρασμα του χρόνου. Αυτές οι πληροφορίες δε χάνονται, ούτε ξεχνιούνται, αλλά μεταφέρονται από γενιά σε γενιά και από τόπο σε τόπο. Έτσι, η ανθρώπινη επικοινωνία δεν εμποδίζεται από το χρόνο και την απόσταση, νικά το χρόνο και το χώρο.

Κείμενο 3 [Διάφοροι κώδικες στη ζωή μου]

Στο κείμενο παρουσιάζονται τέσσερις διαφορετικοί κώδικες επικοινωνίας:

-       Σήματα τροχαίας και φανάρια (κώδικας οδικής κυκλοφορίας): μέσω αυτών επικοινωνούν οδηγοί και πεζοί, ώστε να είναι εφικτή και να πραγματοποιείται χωρίς προβλήματα η κυκλοφορία στους δρόμους. Τα σήματα της τροχαίας και τα φανάρια, ρυθμίζοντας την κυκλοφορία των οχημάτων και των πεζών, συμβάλλουν στην τήρηση του κώδικα οδικής κυκλοφορίας, για να μην προξενούνται συνεχώς παρεξηγήσεις και –ακόμα χειρότερα– ατυχήματα. Η συμμόρφωση προς τα σήματα της τροχαίας και τα φανάρια εξασφαλίζει την αρμονική συνύπαρξη στους δρόμους.

-       Αριθμοί (μαθηματικός κώδικας): με αυτούς μετράμε, λύνουμε μαθηματικά προβλήματα και κάνουμε αναγκαίες αριθμητικές πράξεις. Συχνά, όμως, κάνουμε και σκέψεις που στηρίζονται στους αριθμούς χωρίς ίσως να το συνειδητοποιούμε.

-       Νότες (μουσικός κώδικας): με τη βοήθειά τους φτιάχνουμε μουσική. Οι νότες είναι ένας κώδικας με τη βοήθεια του οποίου παράγουμε τους μουσικούς ήχους. Διαβάζοντας τις νότες, όπως διαβάζουμε τα γράμματα, κατανοούμε τη μουσική. Με τον ίδιο τρόπο γράφουμε και μουσική και δημιουργούμε τέχνη, που μας ψυχαγωγεί και δίνει ποιότητα στη ζωή μας.

-       Αρχαία ελληνικά (γλωσσικός κώδικας): είναι ένας κώδικας επικοινωνίας που αποτελείται από γράμματα και λέξεις. Μάλιστα είναι η ελληνική γλώσσα σε παλαιότερη μορφή. Διαφέρουν τα σημεία στίξης, οι γραμματικοί τύποι, η σύνταξη. Κατανοώντας αυτές τις διαφορές, διαβάζουμε τα αρχαία ελληνικά και καταλαβαίνουμε το νόημά τους, ασπαζόμαστε αξίες και ιδέες των προγόνων μας και αισθανόμαστε εθνικά υπερήφανοι.

©Πένη Αποστολοπούλου